მოძრაობა ჯანმრთელობისთვის
გააზიარე:
მოძრაობა და კიდევ ერთხელ მოძრაობა!
იპოთერაპია: ვმკურნალობთ, ვძლიერდებით
მოძრაობა და კიდევ ერთხელ მოძრაობა!
ყველამ იცის, რომ ცხოვრების ჯანსაღი წესი ფიზიკურ აქტივობასაც გულისხმობს, მაგრამ ამ ცოდნას ყოველდღიურ ცხოვრებაში ცოტა თუ იყენებს. მიზეზი არ გველევა – უდროობა, უფულობა, გადაუდებელი საქმეები, საჭირო აღჭურვილობის უქონლობა... სამართლიანობისთვის უნდა ითქვას, რომ დიდად არც გარემო გვიწყობს ხელს. სერიოზული პრობლემაა ურბანიზაცია, რომლის გამოც ქალაქებში მკვეთრად შემცირდა პარკების რაოდენობა. მანქანებით გადატვირთული ქუჩები, გამონაბოლქვი, ხმაური სეირნობისა თუ სირბილის სურვილს გვიკლავს. აღარაფერს ვიტყვი იმაზე, რომ სამსახურიდან ისეთი დაღლილები ვბრუნდებით, ერთი სული გვაქვს, არნახულ საცობებს დავუძვრეთ და სახლამდე მივაღწიოთ... და აი, ნეტარების დროც დგება – გემრიელი ვახშამი, დივანი, სასუსნავით სავსე თეფში და საყვარელი სატელევიზიო გადაცემა დამქანცველი დღის დავიწყებაში გვეხმარება.
აფთიაქი დაგჭირდა? მაღაზია? ბაზარი? იქნებ მეგობრებთან ერთად კაფეში მოგინდა შესვლა? კი, ბატონო – ყველაფერი აქვეა, ორ ნაბიჯზე. ამაზე უკეთესი რა უნდა იყოს?!
უკეთესისა რა მოგახსენოთ, მაგრამ ასე ცხოვრება რომ არ შეიძლება, ამას აუცილებლად გეტყვით და არგუმენტებსაც მოვიხმობ. ეს ყველაფერი ადრე თუ გვიან უთუოდ გამოიღებს მავნე შედეგს და სიამოვნების საფასურის გადახდა ყველაზე ძვირფასით – ჯანმრთელობით მოგიწევთ. თუ არ გინდათ, თქვენი მომავალი ასეთი აღმოჩნდეს, დღესვე უნდა შეიცვალოთ ცხოვრების წესი. როგორ? უპირველეს ყოვლისა, მოძრაობა უნდა დაიწყოთ.
უძრაობა კლავს
ზემოთ არგუმენტები ვახსენე. ჯანმოს მონაცემების თანახმად, მოსახლეობის 60% ვერ აღწევს ფიზიკური აქტივობის რეკომენდებულ დონეს. ფიზიკური ინერტულობა (არასაკმარისი აქტივობა) გლობალური სიკვდილიანობის მიზეზთა ჩამონათვალში მეოთხე ადგილს იკავებს. მის წილად ყოველწლიურად 3.2 მილიონი გარდაცვალება მოდის. ადინამიას უშუალოდ უკავშირდება სარძევე ჯირკვლისა და მსხვილი ნაწლავის კიბოს შემთხვევათა დაახლოებით მეოთხედი, გულის იშემიური დაავადების შემთხვევათა მესამედი, დიაბეტის შემთხვევათა 27%. შეგახსენებთ, რომ არაგადამდები დაავადებები მთელ მსოფლიოში ავადობისა და სიკვდილიანობის მთავარი მიზეზია, ინერტული ცხოვრებსი წესი კი ყველაზე გავრცელებული აგ დაავადებების წამყვან რისკფაქტორს წარმოადგენს. ვარაუდობენ, რომ მეორე, არანაკლებ მნიშვნელოვანი რისკფაქტორის – სიმსუქნის მთავარი მიზეზიც არა ჭარბი კვება, არამედ ფიზიკური აქტივობის დეფიციტია. პროგნოზი ასეთია: თუ ადინამიის ტენდენცია შენარჩუნდა, 2050 წლისთვის ათიდან ცხრა ზრდასრულს ჭარბი წონა ექნება. მაღალი სმი-ს (სხეულის მასის ინდექსის) მქონე პირებს 35 წლიდან II ტიპის შაქრიანი დიაბეტის განვითარების ალბათობა 20-ჯერ მეტი აქვთ, კორონარული არტერიების დაავადების რისკი კი სმი-ს ყოველ ერთეულზე 3.6-ჯერ იმატებს. ჭარბ წონას უკავშირდება ზოგიერთი ავთვისებიანი სიმსივნე და ღვიძლის დაავადებაც.
ამის საპირისპიროდ, ფიზიკური აქტივობა:
* ამცირებს მაღალი არტერიული წნევის, იშემიური დაავადების, ინსულტის, დიაბეტის, სარძევე ჯირკვლისა და სწორი ნაწლავის კიბოს რისკს;
* აჯანსაღებს ძვლებს და აუმჯობესებს ფუნქციურ ჯანმრთელობას;
* წარმოადგენს ენერგიის ცვლის მთავარ დეტერმინატს, შესაბამისად, უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს ენერგეტიკულ ცვლასა და წონის რეგულირებაში;
* დაავადებათა პრევენციასთან ერთად ხელს უწყობს ამ დაავადებებით გამოწვეული ფუნქციური დარღვევებისა და ტკივილის ადრეულ გამოვლენას;
* ახდენს დეპრესიისა და შფოთვითი აშლილობის პრევენციას;
* ამცირებს ჯანდაცვის ხარჯებს – ინერტული ადამიანი 37%-ით მეტ დღეს ატარებს საავადმყოფოში და უფრო ხშირად სტუმრობს ექიმს, ვიდრე აქტიური;
* ახანგრძლივებს სიცოცხლეს – არაერთმა კვლევამ დაადასტურა, რომ მოძრაობაში გატარებული ერთი საათი დაახლოებით ორი საათით ახანგრძლივებს სიცოცხლეს.
არ დაუჯეროთ მითებს
1. სპორტული დარბაზი აუცილებელია
ფიზიკური აქტივობა მხოლოდ სპორტულ დარბაზში ტრენაჟორებზე ვარჯიში არ არის. და საერთოდ, აქტივობა ვარჯიშში არ უნდა აგვერიოს. ეს უკანასკნელი ფიზიკური აქტივობის ერთ-ერთი სახეა. ფიზიკური აქტივობა მოიცავს სხეულის აქტიური მოძრაობის სხვა ფორმებსაც, რომლებსაც თამაშის, შრომისა თუ გადადგილების დროს ვასრულებ, ამიტომ სპორტული დარბაზისა და საგანგებო აღჭურვილობის გარეშეც თავისუფლად შეგიძლიათ, ფიზიკურად აქტიურნი იყოთ.
ეცადეთ, მოძრაობა თქვენი ყოველდღიურობის ნაწილად აქციოთ, მაგალითად:
* ლიფტით ასვლის მაგივრად ფეხით აიარეთ კიბე;
* სამსახურში წასვლისას თუ შინ დაბრუნებისას ტრანსპორტიდან რამდენიმე გაჩერებით ადრე ჩამოდით და გზა ფეხით განაგრძეთ;
* მანქანა მოშორებით დააყენეთ;
* ბევრი ისეირნეთ;
* მანქანის ნაცვლად ველოსიპედით იარეთ;
* თუ ნაკვეთი გაქვთ, დარგეთ ყვავილები და ბოსტნეული;
* ნებისმიერი ისეთი საქმის კეთებისას, რომელიც ჯდომას მოითხოვს, ხშირად ატრიალეთ ფეხები, თითქოს ველოსიპედს მართავდეთ;
* სამსახურში საათში ერთელ ათი წუთით შეისვენეთ და წაივარჯიშეთ.
2. ბევრ დროს მოითხოვს
ჯანმრთელობისა და ფორმის შესანარჩუნებლად საკმარისია, ფიზიკურ აქტივობას კვირაში ხუთი დღე, დღეში სულ რაღაც ნახევარი საათი დაუთმოთ. თანაც ეს იმას არ ნიშნავს, რომ 30 წუთი შეუსვენებლად უნდა ივარჯიშოთ – შეიძლება, ეს დრო 10-15-წუთიან მონაკვეთებად დაყოთ. თავად განსაჯეთ, გემეტებათ თუ არა ჯანმრთელობისთვის დღეში სამჯერ ათ-ათი წუთი. არც ის დაივიწყოთ, რომ სხვაგვარად იმ საქმეებს, რომელთა გამოც ახლა ვარჯიშზე უარს ამბობთ, რამდენიმე წელიწადში ჯანმრთელბის პრობლემების გამო ვეღარ შეასრულებთ. აი, მერე სიარულმა და სირბილმა შესაძლოა ვეღარც კი გიშველოთ.
3. უკვე გვიანია
თქვენც მიგაჩნიათ, რომ განსაზღვრული ასაკის შემდეგ ფიზიკური აქტივობა არათუ უსარგებლო, სახიფათოც კია? ეს ისეთივე მცდარი მოსაზრებაა, როგორიც, მაგალითად, ის, რომ ბევრი წამლის სმა გამოჯანმრთელების გარანტიაა.
სინამდვილეში საქმე პირიქითაა – რეგულარული ფიზიკური აქტივობა ხანდაზმულების ჯანმრთელობას არათუ არ ვნებს, არამედ ერთიორად აუმჯობესებს კიდეც. ხანდაზმულებში გავრცელებულ არაგადამდებ დაავადებებს სწორედ ჯანსაღი ცხოვრების წესით უნდა ვებრძოლოთ. ამასთან, ფიზიკური აქტივობა კოგნიტიური შესაძლებლობების გაუმჯობესებასაც უწყობს ხელს. როგორც უკვე ვთქვით, ის დეპრესიისა და შფოთვითი აშლილობის განვითარებასაც უშლის ხელს. ცხოვრების ჯანსაღი წესი ხანდაზმულებს საშუალებას აძლევს, გაიჩინონ ახალი ნაცნობები, ურთიერთობა დაამყარონ სხვადასხვა ასაკის ადამიანებთან, ჰქონდეთ აქტიური სოციალური ცხოვრება, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით – ამ ასაკში, როდესაც მოხუცები გამუდმებით თანამოაზრეების ნაკლებობასა და სულიერ მარტოობას უჩივიან. მით უმეტეს, რომ ეს ყველაფერი საბოლოოდ არა მხოლოდ ფსიქიკურ, არამედ ფიზიკურ ჯანმრთელობაზეც დადებითად აისახება. ასე რომ, საპენსიო ასაკი თუ მოგიახლოვდათ, ფიზიკურ აქტივობაზე ხელი კი არ აიღოთ, თანამოაზრეები შემოიკრიბეთ და ახალი თავგადასავლებისთვის მოემზადეთ. ცხადია, ასაკისა და შესაძლებლობების შესაბამისად.
4. ბავშვებს რაღა ვუყოთ?
ხშირად გაიგონებთ, ჩემი შვილი ისეა მიჯაჭვული კომპიუტერს, გარეთ გახედვაც არ უნდაო. მართლაც, კვლევები მოწმობს, რომ სათანადოდ აქტიური ახალგაზრდების რაოდენობა მესამედზე ნაკლებია. ბავშვები სულ უფრო იშვიათად დადიან სკოლაში ფეხით ან ველოსიპედით. სკოლებშიც მცირდება ფიზკულტურისთვის გამოყოფილი დრო. მოზარდები საათობით უსხედან ტელევიზორს ან კომპიუტერს. გიფიქრიათ, რომ ამაში შესაძლოა თქვენც მიგიძღვოდეთ ბრალი? გამოტყდით, რამდენად ხშირად გხედავთ შვილი ბურთით ხელში, ველოსიპედით მოსეირნეს ან სამსახურში ფეხით მიმავალს? თქვენც მასავით მდჯომარე ცხოვრების წესს ხომ არ მისდევთ? უქმნით ბავშვს სათანადო პირობებს, რომ აქტიურად იცხოვროს?
აქციეთ აქტიურობა თქვენი ოჯახის ცხოვრების წესად! თუ ამ წესს შვილს პატარაობიდან მიაჩვევთ, დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ, ზრდასრულ ასაკში უმოძრაოდ უბრალოდ ვერ გაძლებს. ეს თქვენც წაგადგებათ, თქვენს შვილსაც და, რაც მთავარია, უამრავ დაუვიწყარ მოგონებასაც დაგიტოვებთ იმ ბედნიერ დღეებზე, რომლებიც მთელმა ოჯახმა შინ ჯდომის მაგივრად ერთად გაატარეთ ბუნების წიაღში. ნურც იმას დაივიწყებთ, რომ ბავშვის საუკეთესო მოტივატორიც და დემოტივატორიც მშობლის მაგალითია. ასე რომ, უპირველესად თქვენ უნდა იყოთ ფიზიკურად აქტიური. როცა პატარა ბურთით მოთამაშე მხიარულ მშობლებს დაინახავს, გული გაჯეტისკენ აღარ გაუწევს.
როდის, როგორ, რამდენი?
შევთანხმდით, რომ აქტივობა აუცილებელია. ახლა შემდეგ საკითხზე გადავიდეთ – როგორ და რა სიხშირით ვიმოძრაოთ?
ფიზიკური აქტივობა, ინტენსივობის შესაბამისად, ორგანიზმზე სხვადასხვაგვარ გავლენას ახდენს, ზოგიერთი ასაკობრივი ჯგუფისთვის კი განსაზღვრული ინტენსივობის ვარჯიში საერთოდ არ არის რეკომენდებული, ამიტომ ამ საკითხის შესახებ მეტის ცოდნა არ გვაწყენს.
ზომიერ ინტენსივობას მოითხოვს და გულისცემის სიხშირეს შესამჩნევად ზრდის შემდეგი აქტივობები:
* სწარფი სიარული;
* ცეკვა;
* ბაღში მუშობა;
* ტრადიციული ნადირობა;
* მოსავლის აღება;
* ბაშვებთან ერთად აქტიური თამაშები;
* შინაური ცხოველების გასეირნება;
* ძირითადი სარემონტო-სამშენებლო სამუშაოები;
* 20 კგ-ზე ნაკლები წონის ტვირთის გადაზიდვა.
დიდ ძალისხმევას მოითხოვს, სუნთქვისა და გულისცემის სიხშირის სერიოზულ მატებას იწვევს:
* სირბილი;
* მთაზე ენერგიული ასვლა;
* ველოსიპედით სწრაფი სიარული;
* აერობიკა;
* სწრაფი ცურვა;
* ტრადიციული სპორტული თამაშები – ფეხბურთი, კალათბურთი, ფრენბურთი;
* ნიჩბით ენერგიული მუშაობა;
* 20 კგ-ზე მეტი ტვირთის გადაზიდვა.
როგორც ხედავთ, სპეციალისტებს ისიც კი გამოთვლილი აქვთ, რა სახის დატვირთვას მოითხოვს, მაგალითად, მოსავლის აღება. აი, კიდევ ერთი გამოსავალი – თუ საყოფაცხოვრებო პირობებში ვარჯიშს ვერ ახერხებთ, შეგიძლიათ, ის იმავე ინტენსივობის საოჯახო საქმით ჩაანაცვლოთ – როგორც იტყვიან, ასე ორ კურდღელს ერთად დაიჭერთ.
ფიზიკური აქტივობის ინტენსივობის ხარისხის დასადგენად მეტაბოლური ეკვივალენტს (MET) იყენებენ. ერთი MET-ი ენერგიის ის რაოდენობაა, რომელსაც ადამიანი დასვენების დროს ხარჯავს და ის 1კკალ`კგ`სთ-ს უდრის. ზომიერი აქტივობის დროს მოსვენებით მდგომარეობასთან შედარებით 3-6-ჯერ მეტი კალორია იწვება, მაღალი ინტენსივობის დატვირთვისას კი, ცხადია, კიდევ უფრო მეტი.
დავითვალოთ აქტიური წუთები
5-დან 17 წლამდე ასაკის ბავშვებისა და მოზარდებისთვის შესაფერისი ფიზიკური აქტივობაა თამაში, სპორტი, შეჯიბრება, ლაშქრობა, მოგზაურობა. გულ-სისხლძარღვთა სისტემისა და საყრდენ-მამოძრავებელი აპარატის გასამაგრებლად და არაგადამდებ დაავადებათა რისკფაქტორების შესამცირებლად რეკომენდებულია ფიზიკური აქტივობის შემდეგი პრაქტიკა:
1. ზომიერიდან მაღალ ინტენსივობამდე ყოველდღიური ფიზიკური აქტივობა მინიმუმ 60 წუთის განმავლობაში. რაც მეტ დროს დაუთმობენ ამას ბავშვები, მით მეტი იქნება სარგებელი.
2. ყოველდღიური აქტივობის დიდი ნაწილი აერობიკის წილად უნდა მოდიოდეს. მაღალი ინტენსივობის აქტივობა, მათ შორის – საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემის განვითარებისთვის საჭირო ვარჯიშები, კვირაში მინიმუმ სამჯერ უნდა განხორციელდეს.
18-დან 64 წლამდე ფიზიკური აქტივობის შესაფერისი ფორმებია გამაჯანსაღებელი ვარჯიშები (მათ შორის – აერობიკა), ველოსიპედით ან ფეხით სეირნობა, სახლის სამუშაოები. რეკომენდებულია:
* კვირაში საშუალო ინტენსივობის მინიმუმ 150-წუთიანი ან მაღალი ინტენსივობის მინიმუმ 75-წუთიანი აქტივობა;
* ნებისმიერი სახის აქტივობა უნდა გაგრძელდეს, სულ მცირე, 10 წუთი;
* სარგებელი უფრო მეტი იქნება, თუ საშუალო ინტენსივობის აქტივობას კვირაში 300 წუთამდე ან ძლიერი ინტესივობისას 150 წუთამდე გაზრდით;
* ძალისმიერ ვარჯიშებს კვირაში, სულ მცირე, 2 დღე დაუთმეთ;
* მოზრდილებმა, რომლებსაც სახსრების პრობლემები აქვთ, დაცემის რისკის შესამცირებლად უმჯობესია წონასწორობაზე აგებული ვარჯიშები შეასრულონ.
აქვე – ერთი მნიშვნელოვანი საკითხიც: ჯანსაღ ცხოვრებას ყველაზე მეტად ზომიერება და თანმიმდევრულობა უყვარს. რეგულარული ზომიერი აქტივობა გაცილებით ეფექტურია, ვიდრე მაღალი ინტენსივობის ვარჯიში მოკლე ხნით. და კიდევ: სარგებელი გაცილებით მეტია მაშინ, როცა არააქტიური ზომიერად აქტიური ხდება, ვიდრე მაშინ, როცა ზომიერად აქტიური მაღალი ინტენსივობის აქტივობაში გადადის.
მზემ რომ არ გამოგვფიტოს
ზაფხული ფიზიკური აქტივობისთვის საუკეთესო დროა. სწორედ ამ პერიოდში უნდა დააგროვოთ მაქსიმალური მარაგი მთელი წლისათვის, მაგრამ არ დაივიწყოთ, რომ მხოლოდ ზაფხულში ვარჯიში დანარჩენ სამ სეზონზე არ გეყოფათ. ზომიერება და თანმიმდევრულობა მუდამ გახსოვდეთ.
ახლა კი – იმ წესების შესახებ, რომლებიც ზაფხულში ვარჯიშისას უნდა დაიცვათ.
* სვით წყალი – აქტივობის წინ, აქტივობის დროს და აქტივობის შემდეგ. რაც მეტს დალევთ, მით უკეთესი. შეგიძლიათ, სვათ 100%-ით ნატურალური ხილის წვენიც.
* მიიღეთ ნახშირწყლებითა და ცილებით მდიდარი საკვები – ის კუნთებისთვის ერთგვარი საწვავია. საკვები უნდა მიიღოთ ვარჯიშამდე ერთი სააათით ადრე ან ვარჯიშიდან ერთი საათის შემდეგ.
* მაღალი ინტენსივობის აქტივობამდე ნახევარი საათით ადრე მიიღეთ 50-100 კალორია ენეტგეტიკული ღირებულების ნახშირწყლები ხილის – ვაშლის, ბანანის – საშუალებით.
* ფიზიკური აქტივობისთვის დრო გამოყავით დღის ყველაზე გრილ პერიოდში – დილით ან საღამოს.
* განსაკუთრებით ცხელ დღეებში ვარჯიშის ინტენსივობა შეამცირეთ, ხანგრძლივობა კი გაზარდეთ.
* შეარჩიეთ ისეთი ფიზიკური აქტივობა, რომლის ინტენსივობასაც თანმიმდევრულად გაზრდით და ასე ორგანიზმს ცხელ პირობებს შეაგუებთ.
* ატარეთ ღია ფერის ბუნებრივი ქსოვილის ტანსაცემლი. სასურველია, ბამბისა, რათა ორგანიზმა ოფლიც გამოყოს და ადვილადაც გაგრილდეს.
* ერთიორად საინტერესო და სახალისო იქნება, თუ ფიზიკურ აქტივობაში ოჯახის წვერებს ან მეგობრებსაც აიყოლიებთ – ასე ჯანმრთელობასთან ერთად საკუთარ თავს სიამოვნებასაც მიანიჭებთ.
ვიწყებთ დღესვე
ნუ გადადებთ ახალი ცხოვრების დაწყებას ორშაბათისთვის ან მომდევნო თვის პირველი რიცხვისთვის. ასე მიზეზები არ დაილევა. მიიღეთ მტკიცე გადაწყვეტილება, შეიცვალეთ ცხოვრების წესი და გვენდეთ – სულ ორიოდე კვირაში იგრძნობთ, რომ კიბეზე ასვლისას გული უწინდებურად აღარ გიჩქარდებათ, სხეული უკეთ და უკეთ გემორჩილებათ, მსუბუქად დააბიჯებთ და სუნთქავთ და დარწმუნდებით, რომ ჯანსაღი წესით ცხოვრება სასწაულებს ახდენს.
სიარული ფიზიკური აქტიურობის ყველაზე მარტივი, მაგრამ ძალზე ეფექტური სახეობაა. ნელი ნაბიჯით სეირნობაც სასარგებლოა, მაგრამ სწრაფ სიარულს ჯანმრთელობისთვის გაცილებით მეტი სარგებლობა მოაქვს. თუ სპორტდარბაზსა და აუზში უდროობის ან უსახრობის გამო ვერ დადიხართ, სიარული სწორედ სათქვენოა.
20 წუთში 1.6 კმ-ის გავლა 100 კილოკალორიას წვავს. ეს იგივეა, რაც 10-წუთიანი ცურვა, 16-წუთიანი აერობიკა ან 12 წუთის განმავლობაში ფეხბურთის თამაში. ასე რომ, მოიმარჯვეთ კალკულატორი და თავად გამოთვალეთ სიარულის თქვენეული ნორმა. ოღონდ პირველივე ჯერზე მთელ მანძილს ნუ დაფარავთ – დაიწყეთ მცირედით და ნელ-ნელა მოუმატეთ, რომ სასურველ ნიშნულამდე 2-3 კვირაში ახვიდეთ. ამ გზით ორგანიზმი უმტკივნეულოდ შეეგუება დატვირთვას, კუნთების ტკივილი არ შეგაწუხებთ და დაწყებული საქმის გაგრძელება არ დაგეზარებათ.
თუ კვირაში ოთხჯერ დღეში 3 კმ-ს მაინც გაივლით, ყოველთვე ნახევარ კილოგრამამდე ცხიმს მოიშორებთ. თუ ამას ზომიერ დიეტასაც დაუმატებთ, უფრო მეტს დაიკლებთ, თანაც სხეული მომზადებული შეხვდება გახდომას და დაკლებული კილოგრამები უსიამოვნო სახსოვარს – ჩამოკიდებულ კანს აღარ დაგიტოვებთ.
თუ სიარულის ეფექტი გაეჭვებთ, ჯანმო-ს მონაცემებს გაგაცნობთ:
რეგულარული სწრაფი სიარული აუმჯობესებს გულისა და ფილტვების მუშაობას, აქვეითებს არტერიულ წნევას, ამცირებს გულის იშემიური დაავადებისა და დიაბეტის რისკს (აქტიურ ადამიანებს შაქრიანი დიაბეტი სამჯერ იშვიათად ემართებათ), ეწევა ზოგიერთი სახის კიბოს პრევენციას, ხსნის შფოთვას და ამაღლებს განწყობას. ის ძალიან კარგ ანტიდეპრესანტად მიიჩნევა მსუბუქი და ზომიერი დეპრესიის დროს.
ახლა კი ეს ყველაფერი შევაჯამოთ:
* სიარული ვარჯიშის ყველაზე მარტივი სახეობაა. ის არ მოითხოვს აღჭურვილობას და საგანგებო ფიზიკურ მომზადებას.
* სიარული სპორტის სხვა სახეობებზე უსაფრთხოა. ამ დროს ყველაზე დაბალია ტრავმებისა და უბედური შემთხვევების რისკი.
* შეგიძლიათ იაროთ ფაქტობრივად ყველგან და ყოველთვის.
* არ გჭირდებათ მოძრაობებზე კონცენტრირება – პარალელურად შეგიძლიათ ისაუბროთ, ყურასასმენებით უსმინოთ მუსიკას, ელექტრონულ წიგნს ან ლექციას. მოკლედ, ფიქრებით დარჩეთ თქვენს სამყაროში.
* ფეხით მოსიარულე, მანქანით მოსიარულეთაგან განსხვავებით, მავნე აირებს არ გამოყოფს და გარემოს არ აბინძურებს, არც ხმაურს იწვევს და მტანჯველ საცობებს ქმნის.
* სიარული ფიზიკური აქტიურობის ყველაზე იაფი ფორმაცაა. მეტიც – ტრანსპორტისა და საწვავის საფასურის დაზოგვის საშუალებასაც კი გვაძლევს.
მორბენალი შედეგები
სირბილს ისეთივე ეფექტი აქვს, როგორიც სწრაფ სიარულს, ამიტომ ამაზე აღარ შევჩერდებით. მხოლოდ რამდენიმე კვლევის შედეგებს გაგაცნობთ, რომლებიც სირბილს მიეძღვნა. ყველა ფაქტი მეცნიერულად არის დადასტურებული.
ჯანმრთელი ნარკოტიკი
თუ რეგულარულად დარბიხართ, შეამჩნევდით – განურჩევლად იმისა, როგორი განწყობით დაიწყეთ სირბილი, ვარჯიშის დასასრულს სიმსუბუქე და თავდაჯერება გეუფლებათ. ეს სულაც არ გახლავთ თვითშთაგონების ბრალი. რანერები ტყულიად კი არ ეძახიან სირბილს ნარკოტიკს. ამ დროს ორგანიზმში ენდოკანაბინოიდები გამოიყოფა და ისეთივე ნეიროქიმიური პროცესები მიიმდინარეობს, როგორიც ნარკოტიკული საშუალებების მიღებისას.
ექსპერიმენტმა აჩვენა, რომ დეპრესიული აშლილობის დროს ტრედმილზე 30-წუთიანი სირბილის კი ამაღლებს განწყობას. ახლა წარმოიდგინეთ, როგორი იქნება შედეგი, როცა ბუნების წიაღში დარბიხართ და ლამაზი პეიზაჟებითა და სუფთა ჰაერით ტკბებით.
მეტსაც გეტყვით: ერთკვირიანი ვარჯიში სამი კვირით უზრუნველყოფს ჯანსაღ ძილს, გონების მაღალ კონცენტრაციას და დადებით განწყობას.
მოხდენილობის ბონუსები
სირბილი კალორიებს რომ წვავს, დიდი ხანია ვიცით. ახალი ის არის, რომ წვა ვარჯიშის შემდეგაც გრძელდება. რეგულარული ვარჯიში კი დაკლებული ცხიმის ოდენობას კიდევ უფრო ზრდის. ასეთი შედეგის მისაღებად საკმარისია, მაქსიმალური შესაძლებლობის 70%-ით დაიტვირთოთ, ანუ ირბინოთ საშუალოზე ოდნავ მაღალი და მარათონულზე ოდნავ დაბალი ტემპით.
ძლიერი მუხლები
სირბილი ამაგრებს ძვლოვან ქსოვილს. მეტიც – ძვლოვანი მასის ასაკობრივ დანაკარგსაც კი აღადგენს. მაგრამ თქვენს სიახლოვეს ვინმე ისეთიც იქნება, ვინც დაგარიგებთ, სირბილი მუხლებს გაგიფუჭებსო. სინამდვილეში საქმე პირიქით ყოფილა. ბოსტონელი მკვლევარი დევიდ ფლექსონი ამბობს: “იმ პაციენტებს შორის, რომლებსაც მუხლის სახსრის ართრიტი აქვთ, წარსულში ძალიან ცოტა დარბოდა. მეორე მხრივ, რანერებს მრავალწლიანი დაკვირვების შემდეგაც კი ვერ ვატყობთ ართრიტის განვითარების მაღალ რისკს”.
სიარული თუ სირბილი
სწორედ ამ სათაურით გამოქვეყნდა ახალი კვლევის შედეგები ჯურნალ ჰეალტჰდაყნეწს-ის 2017 წლის მაისის ნომერში. კვლევის ავტორებს აინტერესებდათ, სწრაფი სიარულიც ისევე სასრგებლოა თუ არა, როგორც დამქანცველი სირბილი.
კვლევამ, რომელიც ამერიკის გულის ასოციაციამ ჩაატარა და რომლის ფარგლებშიც 48 000 რანერისა და უოლქერის მონაცემები გააანალიზეს, აჩვენა, რომ დიახ, სიარული ისეთსავე დადებით ეფექტს ახდენს, როგორსაც სირბილი – ისევე იკლებს დიაბეტისა და არტერიული ჰიპერტენზიის განვითარების რისკი.
განსხვავება მხოლოდ ის არის, რომ სიარულის შემთხვევაში ორჯერ მეტი დროის დახარჯვა მოგიწევთ. მაგალითად, 15-წუთიანი ძუნძული ნახევარსაათიანი სწრაფი სიარულის ეკვივალენტია.
თუმცა ისიც სათქმელია, რომ სირბილის დროს იმატებს ტრავმების ალბათობა და სხეულსაც მეტი სტრესი ადგება, ხოლო თუ რამეს უჩივით, სირბილის დაწყებამდე ექიმთან კონსულტაციის გავლა მოგიწევთ. ისიც გახსოვდეთ, რომ ერთ ტიპზე მიჯაჭვა არ არის საჭირო – თავისუფლად შეგიძლიათ, ხან ირბინოთ, ხან იაროთ. პირიქით, თქვენს სასეირნო რუტინას დროდადრო მოკლე სპრინტით თუ გაამდიდრებთ, ერთიორად მეტ სარგებლობას მიიღებთ.
ჩვენმა ბავშვობამ 90-იან წლებში ჩაიარა, როცა არათუ კომპიუტერი, ენერგეტიკული კრიზისის გამო ტელევიზორიც კი ფუფუნება იყო. იმ დროს სიტყვა “თამაში” ჯერ კიდევ დამალობანას, დახუჭობანას, წრეში ბურთს ან უბრალოდ მეგობრებთან ერთად ქანცის გაწყვეტამდე სირბილს ნიშნავდა. მრავლად იყო გადაყვლეფილი მუხლები და იდაყვები. ფანჯრებიდან და აივნებიდან ისმოდა დედების განწირული ყვირილი: “ა-მო-დი სა-ხლშიი! რა გითხარი მე შენ, ახლავე ამოდი!!!”
დღეს პირიქითაა. ბავშვების უმეტესობას მუქარით თუ ააწყვეტ კომპიუტერის ეკრანს და ჯოხით თუ გამოაგდებ თავისი ოთახიდან. მოზარდთა უმეტესობის ფიზიკური აქტიურობა პრაქტიკულად ნულს უტოლდება. გასაკვირი არ არის, რომ ჭარბი წონა აქტუალურ პრობლემად იქცა.
როგორ მოვიქცეთ? ვინაიდან ეზოში სირბილი და ბურთის დევნა მოდაში აღარ არის, საუკეთესო გამოსავალი ბავშვის სპორტულ კლუბში მიყვანა იქნება.
ფეხბურთი, კალათბურთი, რაგბი, ჩოგბურთი, ფრენბურთი არჩევანი ფართოა. სპორტის ზემოთ ჩამოთვლილ სახეობებზე სიარული 5 წლიდან შეიძლება.
ფეხბურთი
მოდი, ყველაზე პოპულარულით დავიწყოთ.
ფეხბურთი ათლეტური თამაშია. ის ხელს უწყობს ისეთი თვისებების განვითარებას, როგორებიცაა სისწრაფე, ძალა, გამძლეობა, მოქნილობა და სიმარჯვე. აწრთობს ორგანიზმს, ზრდის მის წინააღმდეგობის უნარს და აფართოებს ადაპტაციურ შესაძლებლობებს.
მოთამაშეებს საერთო მიზანი აქვთ – გამარჯვება. გამარჯვებისკენ სწრაფვა კი ავითარებს კოლექტიურ მოქმედებებში მონაწილეობისთვის აუცილებელ უნარ-ჩვევებს, ურთიერთდახმარებისა და მეგობრობის უნარებს. როცა ამ სწრაფვას თან ახლავს საკუთარი ძალების რწმენაც, ფეხბურთელი ივსება დადებითი ემოციებით, რაც, თავის მხრივ, ამაღლებს სპორტულ შრომისუნარიანობას და მოთამაშეს მაქსიმალური შედეგის მიღებაში ეხმარება.
ამიტომ ფეხბურთი ზედგამოჭრილია ცელქი, მოუსვენარი და იმავდროულად კომუნიკაბელური ბავშვებისთვის. სპორტის ეს სახეობა მხოლოდ ფიზიკურ განვითარებაში კი არ დაეხმარება მათ, არამედ გუნდურ თამაშსაც ასწავლის, რაც მომავალში აუცილებლად გამოადგებათ.
კალათბურთი
კალათბურთი ოკეანის გაღმა დაიბადა ჯერ კიდევ XIX საუკუნის დამლევს და, გავრცელებული აზრის საპირისპიროდ, სულაც არ არის მხოლოდ ტანმაღალი ბიჭებისა და გოგონების სპორტი.
თუ თქვენი შვილი სიმაღლით ჩამორჩება თანატოლებს, გირჩევთ, სწორედ კალათბურთზე ატაროთ – სპეციალური ვარჯიშები მას კუნთების დაჭიმვაში დაეხმარება და ხელს შეუწყობს ზრდას. თუმცა უნდა გვახსოვდეს, რომ სიმაღლის განმსაზღვრელი მთავარი ფაქტორი მაინც გენეტიკაა.
ფიზიკური მომზადების სპეციალისტებს მიაჩნიათ, რომ კალათბურთი ავითარებს ორგანიზმის როგორც აერობულ, ისე ანაერობულ შესაძლებლობებს, ამაგრებს კოჭის, ოთხთავა, ბარძაყისა და სხვა კუნთებს, ხვეწს აღქმისა და მოძრაობის აპარატს, ხელს უწყობს სასუნთქი და გულ-სისხლძარღვთა სისტემების სწორ კოორდინაციას, მაგრამ ამტანობას ამ სპორტისგან არ უნდა ველოდეთ.
კალათბურთით დაიტერესებულ მოზარდებს სპეციალისტები ურჩევენ, საზარდულის დაჭიმვის თავიდან ასაცილებლად ბარძაყის მომზიდველი და განმზიდველი კუნთების გამაგრებას ეცადონ. ვისაც ზურგისა და მუცლის პრესის კუნთები სუსტი აქვს, მათ კუნთების ეს ჯგუფები ცალკე უნდა ავარჯიშონ. ხელისა და მხრის კუნთების განსავითარებლად ხშირად უნდა შესრულდეს აზიდვები. ცალკე გავარჯიშება სჭირდება მტევნისა და თითების კუნთებს, რაც ხელს შეუწყობს ტყორცნის ეფექტურობას.
რაგბი
რაგბი ძლიერ და მებრძოლ თაობებს ზრდის, თუმცა ისიც უდავოა, რომ სპორტის ამ სახეობაში მაღალია ტრავმატიზმი.
რაგბი აწრთობს სხეულის, ზრდის მის ამტანობას, ამაღლებას ორგანიზმის წინააღმდეგობის უნარს, ავითარებს ძალას, გამძლეობას და სიმტკიცეს.
რაგბი ლავირებაზე აწყობილი თამაშია, რომლის დროსაც თანაგუნდელებთან, მეტოქეებთან ან მიწასთან კონტაქტი გარდაუვალია, ამიტომ უსაფრთხოების ნორმების დაცვა მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით კი – საბავშვო რაგბიში.
ფრენბურთი
ფრენბურთი სპორტის სანახაობრივი და, იმავდროულად, რთული სახეობაა, რომელიც უამრავ ტექნიკურ და ტაქტიკურ ილეთს მოიცავს. ფრენბურთელებისთვის დამახასიათებელია სისწრაფე, გამძლეობა, მოქნილობა, ბურთის კარგი შეგრძნება, სხარტი აზროვნება, კარგი რეაქცია, გადაწყვეტილების სწრაფად მიღების უნარი, შესაბამისად – მყარი ნერვული სისტემა.
აქტიური თამაში ენერგიის ხარჯვას იწვევს. დამწვარი კალორიების ოდენობამ ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლოა 2.5-3.0 კგ-საც მიაღწიოს. ენერგიის ასეთი ხარჯვა განპირობებულია იმ დიდი ფიზიკური და ემოციური დატვირთვით, რომელსაც მოთამაშეები განიცდიან, განსაკუთრებით – საპასუხისმგებლო შეჯიბრებების დროს.
ფრენბურთი მოთამაშისგან მოითხოვს ერთი მოძრაობიდან მეორეზე სწრაფ გადართვას. მიუხედავად თამაშის ასეთი დინამიკურობისა, ფრენბურთელი ხშირად იღებს საწყის მდგომარეობას ბურთის მოლოდინში – მიწოდებულის მიღებისას, თავდასხმითი დარტყმისას და ა.შ., – რაც იწვევს კუნთების მნიშვნელოვან სტატიკურ დაძაბულობას, სტატიკური დაძაბულობის დროს კი შესაბამისი სამოძრაო ცენტრები უფრო სწრაფად იღლება.
ჩოგბურთი
საინტერესოა, რომ ჩოგბურთი საქართველოში პირველად ჭიათურაში შემოიტანეს მანგანუმისა და ქვანახშირის მწარმოებელმა ინგლისელებმა. მას შემდეგ, სპორტის ისეთ სახეობებთან ერთად, როგორებიცაა ფეხბურთი და კალათბურთი, ჩოგბურთს საქართველოში მრავალი წლის განმავლობაში ეკავა ერთ-ერთი წამყვანი ადგილი თავისი მიღწევებით.
ჩოგბურთი ძალიან კარგია საერთო ფიზიკური განვითარებისთვის, მოძრაობის კოორდინაციისთვის. ის აზარტული, მტკიცე ხასიათის ადამიანების სპორტია. სასურველი შედეგის მისაღებად პატარა ჩოგბურთელმა ბევრი უნდა ივარჯიშოს – კვირაში არანაკლებ 4-5 საათისა. იმავდროულად, არ არის სასურველი, ჯგუფში 4-5-ზე მეტი მოთამაშე იყოს.
ახალბედებთან საჭიროა ისეთი ურთიერთობის დამყარება, რომ პირველივე მეცადინეობიდან შეიყვარონ ჩოგბურთი. პირველივე გაკვეთილი ერთსა და იმავე დროს აქტიურიც უნდა იყოს და სახალისოც. ახალბედა მოთამაშეებისთვის იყენებენ უმთავრესად მსუბუქ ბურთებს (წითელი, ყვითელი და ა.შ.) და მსუბუქს ჩოგნებს შემცირებული ზომის კორტზე – ეს უზრუნველყოფს მოთამაშეების მიერ თამაშოს დროს ბურთის ადვილად დაჭერას და თამაშისგან მაქსიმალურ სიამოვნების მიღებას.
აზროვნება და ფსიქოლოგიური მოზადება ჩოგბურთში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. პროფესიულ დონეზე თამაშისა და წარმატების 95 პროცენტს განაპირობებს გონებრივი სიძლიერე და ფსიქოლოგიური მომზადება, რისთვისაც არაერთი წელია საჭირო. მოთამაშეებს უვითარდებათ თავდაჯერება, ლიდერობა, მებრძოლი სული და მოვალეობის გრძნობა.
სპორტის ზემოთ ჩამოთვლილი სახეობების, განსაკუთრებით – კონტაქტურის, ყველაზე უსიამობნო შედეგი ტრავმებია. ხშირია კუნთის ან მყესის დაჭიმვა, უარეს შემთხვევაში – გაგლეჯა, სახსრების დაშავება, საზარდულის დაჭიმვა და სხვა ტრავმები. ასე რომ, სპორტის მიმდევრებმა აუცილებლად უნდა შეასრულონ ყველა ის მითითება, რომელსაც მწვრთნელი აძლევს, მათ შორის – სწორად გახურებისა და სწორად ვარჯიშის პრინციპებიც.
ველოსიპედი ზოგისთვის ტრანსპორტია, რომელიც გარემოს არ აბინძურებს, ზოგისთვის – სპორტული ინვენტარი, ზოგისთვის – ჰობი, ზოგისთვის კი უბრალოდ განტვირთვის საშუალება. ნებისმიერ შემთხვევაში, ის ცხოვრების ჯანსაღი წესის ნაწილია.
მოდი, კიდევ ერთხელ გავიხსენოთ, რა სარგებლობის მოტანა შეუძლია ამ არცთუ იაფფასიან გასართობს ჩვენთვის და ჩვენი შვილებისთვის.
ველოსიპედი კარგი არჩევანია მათთვის, ვისაც არასოდეს ჰქონია სპორტთან შეხება ან დატვირთვის თანდათანობით გაზრდა სურს. ველოსიპედით მოძრაობის დროს სახსრები ნაკლებად იტვირთება, რადგან სხეულის მასის დიდი ნაწილი სავარძელს ეყრდნობა.
ველოსიპედი კარგად ავითარებს ბარძაყისა და წვივის კუნთებს. მცირე დატვირთვა მუცლის კუნთებსაც ადგება. ველოსიპედის მართვას ისეთივე შედეგები აქვს, როგორიც სირბილსა და ცურვას: ხსნის შფოთვას, დეპრესიას, ზრდის ორგანიზმის გამძლეობას, აჯანსაღებს და ამაგრებს გულ-სისხლძარღვთა სიტემას, აუმჯობესებს კოორდინაციას, მატებს სხეულს მოქნილობას, საუკეთესო შემთხვევაში ამცირებს სხეულის ცხიმოვან საფარს.
ველოსიპედის საშუალებით საათში შესაძლებელია 500-1000 კალორიის დაწვა – გააჩნია, რამდენად სწრაფად მოძრაობთ.
სიფრთხილეს თავი არ სტკივა
ახალბედა ველომოყვარულმა აუცილებლად უნდა ატაროს ჩაფხუტი, სათვალე და ხელთათმანი, ღამით უსაფრთხო მგზავრობისთვის კი ველოსიპედი აღჭურვილი ჰქონდეს წინა და უკანა სანათით ან ამრეკლით. სასურველია, თავადაც ღია ფერის ან შუქამრეკლავი ტანსაცმელი ეცვას.
უფრო მოხერხებულად ისეირნებთ, თუ სკამს იმ სიმაღლეზე დააყენებთ, რომ პედლების გადატრიალებისას ფეხს ბოლომდე შლიდეთ. საჭე, ჩვეულებრივ, სკამის სიმაღლეზე უნდა იყოს დაყენებული.
ბავშვებს ძალიან უყვართ გორგოლაჭები და სკეიტბორდი. მათი სასარგებლო თვისებები, ცხადია, ველოსიპედისას ვერ შეედრება. მთავარია, რომ მათი წყალობით ბავშვები აქტიურად მოძრაობენ.
როგორ შევარჩიოთ
გორგოლაჭების რამდენიმე სახეობა არსებობს: ფიტნესისა, ფრისკეიტი, აგრესივი, სარბენი და საბავშვო. ბავშვისთვის, ცხადია, საბავშვო გორგოლაჭების ყიდვას გირჩევთ, რადგან ბავშვის ფეხის ზრდის მიხედვით შესაძლებელია მისი ზომის რეგულირებაც. ამ გორგოლაჭებს აქვს 3-4 ბორბალი და მცირე სიჩქარით გამოირჩევა.
გორგოლაჭები ზუსტად უნდა მოერგოს ფეხს. თუ ოდნავ მაინც უჭერს მომავალ მფლობელს – ნუ შეიძენს. არც დიდი ზომისაა სასურველი (ეს შეცდომა ხშირად მოსდით). საქმე ის არის, რომ ხმარებისას ფეხსაცმელი გადიდდება და სრიალი შეუძლებელი და საშიშიც კი გახდება.
მორგებისთანავე შეძენას ნუ იჩქარებთ – გირჩევთ, 10-15 წუთით გაიარ-გამოიაროთ ან, უკიდურეს შემთხვევაში, დასხდეთ, რათა მის კომფორტულობაში.
სკეიტბორდი ორნაირია: გრძელი და კლასიკური. კლასიკური სკეიტბორდი მრუდეა, ჩაზნექილზედაპირიანი. ეს ნაირსახეობა ტრიუკების სასწავლად და დასახვეწად გამოგადგებათ. გრძელი სკეიტბორდი კლასიკურზე ადვილი სამართავია, ამიტომ იდეალური ვარიანტია დამწყებთათვის. მისი მეშვეობით რთულ ტრიუკებს ვერ შეასრულებთ, მაგრამ სასეირნოდ, მაღლობიდან დასაშვებად და უბრალოდ ქალაქში გადასაადგილებლად მშვენიერია.
არანაკლებ მნიშვნელოვანია ფეხსაცმელი. გირჩევთ, შეიძინოთ მოდელი, რომელსაც ბრტყელი და მაგარი ძირი აქვს – ასეთი ფეხსცმლის მოჭიდება იდეალურია და სკეიტზე მყარად იდგებით.
არ დაგავიწყდეთ ჩაფხუტის, სამუხლეების, ხელთათმანებისა და იდაყვის დამცავების შეძენა, რათა სერიოზული დაზიანება თავიდან აიცილოთ.
მოძებნეთ სამეცადინო ადგილი. არ არის აუცილებელი, პირველივე ჯერზე ქუჩაში გახვიდეთ. დადგით სკეიტი სახლის იმ ნაწილში, სადაც ნაკლებია რამის გადმოგდებისა და გატეხვის ალბათობა. იგრძენით დაფა, სცადეთ მისი მეშვეობით გადაადგილება. იმოძრავეთ მსუბუქად და მარტივად. მერე პარკებსა და სკვერებში გადაინაცვლეთ, სადაც ნაკლები ხალხია და არ არის მანქანები. თავდაპირველად სწორ და მოასფალტებულ ბილიკზე სრიალი სცადეთ. მერე ყველაფერს დრო და გამოცდილება გიჩვენებთ.
იპოთერაპია: ვმკურნალობთ, ვძლიერდებით
ბევრს ძალიან უნდა ჯირითი, მაგრამ ცხენიდან გადმოვარდნის შიში გადაულახავ დაბრკოლებად ექცევა. ცხენზე ჯდომა არც ისეთი ძნელი სასწავლია, როგორიც ერთი შეხედვით ჩანს. 3-4 ვიზიტი სჭირდება ცხოველთან დამეგობრებას – მიხვალთ, აჭმევთ, დააკვირდებით (იპოთერაპიის ერთ-ერთი წამყვანი კომპონენტი ხომ სწორედ ცხოველისა და ადამიანის კონტაქტია). ინსტრუქტორის დახმარებით მალე დამოუკიდებლად ჯდომას მიეჩვევით, მერე კი ცხოველის მართვასაც ისწავლით.
ინსტრუქტორის კვალიფიკაცია კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, როდესაც საქმე მცირეწლოვანს ეხება: ჯირითის სწავლებასთან ერთად მან ბავშვის ნდობის მოპოვებაც უნდა შეძლოს.
ცხენოსნობა, გარდა იმისა, რომ აზარტულია, ჯანმრთელობაზეც დადებით გავლენას ახდენს.
ჯერ კიდევ ჰიპოკრატემ შეამჩნია, რომ დაჭრილი მეომრები ცხენზე უფრო მალე მომჯობინდებოდნენ ხოლმე, ვიდრე საწოლში.
სამოცდაცხრამეტი წლის ვიყავი, ცხენზე რომ შევჯექი, – წერს ერთგან გოეთე, – ცოტა გავისეირნე და სამოცდაათისა გავხდი; ცოტა კიდევ გავიარე და უკან რომ დავბრუნდი, უკვე ორმოცდაათისა ვიყავიო.
ჯირითს ყველა კუნთი ტონუსში მოჰყავს. ასე კომპლექსურად სხეულს ვერც ერთი ტრენაჟორი ვერ ავარჯიშებს.
ცხენის სხეულის ტემპერატურა ერთი გრადუსით აღემატება ადამიანისას და ეს სითბოც დადებითად მოქმედებს მხედარზე.
ცხენთან ურთიერთობა ადამიანს საკუთარი თავის რწმენას მატებს და უფრო გულღიას, კონტაქტურს ხდის.
ყოველივე ამის გამო ცხენოსნობა სამედიცინო და სოციალური რეაბილიტაციის ერთ-ერთ საუკეთესო საშუალებადაა მიჩნეული. იპოთერაპია (ბერძ. hippos - ცხენი) ყველასათვის სასარგებლოა, თუმცა მისი ეფექტი ყველაზე თვალსაჩინოა განსაკუთრებულ საჭიროებათა მქონე პირებთან, რომლებისთვისაც ფიზიოლოგიური ფუნქციების აღდგენასთან ერთად აუცილებელია თვითშეფასების ამაღლებაც.
საცხენოსნო ვარჯიშები ხელს უწყობს მოტორიკის განვითარებას, რთულ მოძრაობათა ათვისებას, აუმჯობესებს წონასწორობას, ავარჯიშებს ვესტიბულურ აპარატს. ახალბედა მხედარს საშუალება ეძლევა, სძლიოს შიშს, მიაღწიოს წარმატებას, აღმოაჩინოს, რომ მასაც შესძლებია სირთულეების გადალახვა და სიამაყე განიცადოს.
შიში ამ შემთხვევაში დადებითი ფაქტორია: ცხენიდან რომ არ გადმოვარდეს, ბავშვს საკუთარი შესაძლებლობების ზედმიწევნით მობილიზება უწევს.
ფიზიკურ გააქტიურებასთან ერთად მაღლდება ბავშვის თვიშეფასებაც. ის ჯანმრთელი თანატოლების თანასწორად მიიჩნევს თავს, რადგან მათსავით შეუძლია ჯირითი და ცხენთან მეგობრობა, მისი მოვლა. ამ დროს თავი მნიშვნელოვან ადამიანად მიაჩნია, რადგან ვიღაცას, თუნდაც ცხოველს, მისი სითბო და მზრუნველობა სჭირდება; უიმედობას თავს აღწევს და ბედნიერების განცდის უნარი უბრუნდება.
ცხოველებით თერაპიას, მათ შორის – იპოთერაპიასაც, გამორჩეული ადგილი უკავია აუტიზმის მკურნალობაში. ის, უპირველეს ყოვლისა, მიზნად ისახავს კომუნიკაციის, სოციალური ინტერაქციის, ემოციური და სენსორული რეგულაციის გაუმჯობესებას. ცხენი სავარჯიშო მოწყობილობა არ არის – ის ცოცხალი არსებაა, მხედრის პარტნიორი, საიმედო მოკავშირე და მეგობარი. მაგრამ კავშირი რომ შედგეს, ცხენსა და მხედარს ერთმანეთისა უნდა ესმოდეთ. კომუნიკაციის გარეშე კი ეს შეუძლებელია.
გასათვალისწინებელია, რომ ამ დროს ბავშვს მხოლოდ ცხენთან კი არ აქვს კონტაქტი, არამედ მისი გავლით თერაპევტთანაც ამყარებს ურთიერთობას.
იპოთერაპია ეხმარება ადამიანს ისეთი მძიმე დაავადებების შედეგებთან გამკლავებაში, როგორიცაა ცერებრალური დამბლა, ეპილეფსია, პოლიომიელიტი, სკოლიოზი, მხედველობისა და სმენის დარღვევა, გაფანტული სკლეროზი, კუნთების დისტროფია, ატაქსია, შიზოფრენია, აუტიზმი, ნევროზი, გულის იშემია, პროსტატიტი.
იპოთერაპია სკოლიოზის სამკურნალო უებარი საშუალებაცაა. მისი მეშვეობით მაგრდება კუნთები, სწორდება ხერხემლის სვეტი, დადებით ზემოქმედებას განიცდის მალათაშუა დისკოების ბირთვებიც.
ჯირითით ეფექტურად მკურნალობენ ნევროზს. ამ შემთხვევაში გადამწყვეტია გამარჯვების ფაქტორი. ადამიანი ერთ დღეს ცხენს იმორჩილებს, მეორე დღეს იპოდრომს შემოუვლის, მესამე დღეს ბარიერს გადაევლება და თანდათან ირწმუნებს, რომ მომავალში უფრო მეტის გაკეთებას შეძლებს. გამარჯვების განცდა ქვეცნობიერად ვრცელდება ცხოვრების სხვა სფეროებზეც – საქმიანობაზე, კოლეგებთან, მეგობრებთან, საპირისპირო სქესთან ურთიერთობაზე.
“მე კი არ ვეკუთვნი ჩემს სხეულს, არამედ სხეული მეკუთვნის მე და შემიძლია, სურვილისამებრ ვმართო”, – ასეთია იოგას მთავარი პრინციპი.
იოგა კლასიკური გაგებით სპორტი არ არის, თუმცა სხეულის ფლობასა და ცხოვრების ჯანსაღ წესთან ასოცირდება. ზოგისთვის ის ფიზიკური ვარჯიშების კომპლექსია, ზოგისთვის – ფილოსოფია, ზოგისთვის – რელიგია, ზოგისთვის კი სულიერი წონასწორობის მიღწევის საშუალება.
ფიტნესის სხვა მიმართულებებისგან იოგა რადიკალურად განსხვავდება. ის უფრო მეტია, ვიდრე ვარჯიში. იოგა ცხოვრების ფილოსოფიაა. ხშირად აღმოსავლურ რელიგიებს შორისაც კი მოიაზრებენ. ასეა თუ ისე, იოგას სისტემით ვარჯიში არანაკლებ შედეგიანია, ვიდრე ფიტნესის ნებისმიერი სხვა სახეობა.
იოგას კიდევ ერთი დიდი უპირატესობა აქვს: ფიზიკურ ჯანმრთელობასთან ერთად ის ადამიანს სულიერი სიმშვიდის, ჰარმონიის, წონასწორობის მიღწევაშიც ეხმარება. მატერიალისტებისთვის კი უბრალოდ რელაქსაციის საუკეთესო საშუალებაა, რაც ბევრს ნიშნავს თანამედროვე დაძაბული რიტმით მცხოვრები ადამიანისთვის.
იოგას რამდენიმე მიმდინარეობა არსებობს. ყოველ მათგანს აერთიანებს სამი მთავარი კონცეპტს– ვარჯიში, სუნთქვა და მედიტაცია. ვარჯიში ფიზიკურ ჯანმრთელობას უზრუნველყოფს, სუნთქვა და მედიტაცია კი ადამიანს საკუთარი სხეულის შეცნობასა და სულიერი წონასწორობის მოპოვებაში ეხმარება.
საიდან მოდის
იოგას შემქნელად უძველეს წყაროებში სახელდება შივა – ინდური მითოლოგიის უმძლავრესი და უზენაესი ღმერთი, ბრძოლის, ტრანსფორმაციისა და გარდაქმნების მფარველი. სწორედ ამიტომ მიიჩნევა იოგა ადამიანის გასხივოსნების, ყოველდღიური რუტინისგან მოწყვეტის და საკუთარი თავის შემეცნების საუკეთესო საშუალებად.
იოგა საუკუნეების განმავლობაში ყალიბდებოდა. ამ ხნის განმავლობაში მან ცვლილებებიც განიცადა. თანამედროვე, განსაკუთრებით _ დასავლეთში გავრცელებული, იოგა ნაკლებადაა ფილოსოფიური ან რელიგიური. ის ერთგვარად მოდერნიზებულია, ევროპულ მსოფლაღქმას მისადაგებული, და კლასიკური იოგასგან საგრძნობლად განსხვავდება. სამაგიეროდ, ნებისმიერ მსურველს აძლევს შესაძლებლობას, მისდიოს იოგას, განურჩევლად რელიგიური თუ მსოფლმხედველობრივი მრწამსისა.
რითია იოგა განსაკუთრებით მიმზიდველი
იოგას გაკვეთილზე არ არის საჭირო ოფლის ღვრა და კუნთების ტკივილამდე ვარჯიში. ყველაფერი უმტკივნეულოდ ხდება. შედეგს პირველი ვარჯიშის დასრულებისთანავე იგრძნობთ. ერთი შეხედვით, თითქოს განსაკუთრებულს არაფერს აკეთებთ, მაგრამ შედეგი თვალში საცემია. ფიზიკურად კარგად მომზადებული ადამიანიც კი იგრძნობს განსხვავებას და სასიამოვნო დატვირთვას.
ასაკობრივი შეზღუდვა იოგას, ფაქტობრივად, არ გაჩნია. ის მიზანშეწონილია ბავშვებისთვისაც, ორსულებისთვისაც და ხანში შესულებისთვისაც.
ვსუნთქავთ სწორად
იოგას სისტემით ვარჯიშის დროს დიდი ყურადღება ექცევა სწორად სუნთქვას. თუ კარგად დააკვირდებით, დაინახავთ, რომ ადამიანი სხვადასხვა სიტუაციაში სხვადასხვანაირად სუნთქავს. იოგაშიც ასეა _ სხვადასხვა სავარჯიშო სხვადასხვანაირ სუნთქვას მოითხოვს. დროთა განმავლობაში მიხვდებით, რა განსხვავებაა ვარჯიშის დროს სწორად და არასწორად სუნთქვას შორის.
რა ხდება ამ დროს ორგანიზმში
იოგას სისტემით ვარჯიშის დროს პროცესში ჩართულია სხეულის ღრმად მდებარე კუნთები, რომლებიც არ მუშაობს ჩვეულებრივი ვარჯიშის დროს. იოგა აუმჯობესებს ზოგად ჯანმრთელობას, სახსრების, ძვლების, კუნთოვანი ქსოვილის კვებას და ტონუსს, აკაჟებს ორგანიზმს, ავითარებს მოქნილობას და წონასწორობას.
იოგა ლიმფური სისტემის სტიმულირებას უწყობს ხელს. მისი ზოგიერთი პოზა (ასანა) სწორედ იმ კუნთებს ჭიმავს, რომლებიც ლიმფური სისტემის აქტიურ მუშაობას წაახალისებს. ადამიანი უფრო ენერგიული ხდება, უმჯობესდება მისი ნივთიერებათა ცვლა და, ამის კვალობაზე, ზოგადი თვითშეგრძნებაც. ვარჯიშების დროს სპეციალური სუნთქვის წყალობით ფილტვები უფრო მეტად ფართოვდება, შედეგად უკეთ ხდება აირების ცირკულაცია, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მუშაობა, სტაბილურდება წნევა და ძლიერდება სისხლის მიმოქცევის პროცესი.
იოგას არაერთი დაავადების თავიდან აცილების უნარი შესწევს. მისი დახმარებით შესაძლებელია გულ-სისხლძარღვთა, საჭმლის მომნელებელი სისტემის, ხერხემლის დაავადებების მკურნალობა. თუმცა იოგა ვერ იტვირთავს ავადმყოფობის შორს წასული და მძიმე ფორმებისგან ადამიანის განკურნებას. ამისთვის კლასიკური მედიცინა არსებობს.
რა ხდება გონებაში
როგორც უკვე ვთქვით, იოგას სისტემით ვარჯიში ფიზიკურთან ერთად დიდი გონებრივი დატვირთვაცაა. მოვარჯიშის ამოცანაა სხეულის თითოეულ კუნთზე კონცენტრირება, ბალანსისა და სიმეტრიის შენარჩუნება, პოზის შესრულებისას სხეულის ერთი ნაწილიდან ყურადღების მეორეზე გადატანა. ამის შედეგად უმჯობესდება ადამიანის ფსიქიკური და ემოციური მდგომარეობა – უფრო მდგრადი ხდება სტრესის მიმართ, თავისუფლდება უსარგებლო ემოციებისა და შიშისგან.
ამერიკაში იოგა პოპულარობით არ ჩამოუვარდება ფსიქოთერაპიას. ამ ქვეყანაში ჩატარებული კვლევების თანახმად, დღეს იოგას ცენტრებს უფრო მეტი ხალხი მიმართავს ფსიქოლოგიური პრობლემების მოსაგვარებლად, ვიდრე ფსიქოთერაპევტებს. ჯგუფური ან ინდივიდუალური იოგა გაცილებით კომფორტული მეთოდია პრობლემებთან გასამკლავებლად, ვიდრე პაციენტის ამპლუაში ფსიქოთერაპევტის სავარძელში ჯდომა.
თუ იოგას დილით ასრულებთ, პოზიტიური განწყობა მთელი დღე გაგყვებათ, ხოლო საღამოს ვარჯიში სწრაფად მოგიხსნით დაღლილობას მძიმე სამუშაო დღის შემდეგ.
რამდენიც არ უნდა ვისაუბროთ იოგას სასარგებლო თვისებებზე, ყველაფრის ახსნა შეუძლებელია, დანარჩენი თავად უნდა განიცადოთ.
არაერთხელ გაგვიგონია, რომ ცურვა სპორტის ყველაზე ჯანსაღი სახეობაა. მეტიც – მას გამაჯანსაღებელი ზემოქმედების უნარიც კი შესწევს.
მაინც რა ჯადოსნური ძალა აქვს ასეთი წყალს?
ამომგდები ძალის ზემოქმედების გამო ადამიანი წყალში უფრო მსუბუქად გრძნობს თავს, რაც ბევრი სავარჯიშოს შესრულებას უადვილებს. წყლის წინააღმდეგობა ჰაერისაზე 12-14%-ით მეტია, ამიტომ წყალში ყოველგვარი მოძრაობის შესასრულებლად უფრო მეტი ენერგია გვეხარჯება, ვიდრე ხმელეთზე. ყველაზე სასიამოვნო კი სიგრილის შეგრძნებაა. წყალი იოლად ანეიტრალებს ორგანიზმის მიერ გამოყოფილ სიმხურვალეს და ცურვას უფრო სასიამოვნოს ხდის.
გარდა ცურვისა, წყალი იდეალური გარემოა:
* ფიტნესისთვის. წონის კლება-შენარჩუნება და, საზოგადოდ, ფორმაში ყოფნა უწყვეტ ძალისხმევას მოითხოვს. იოლი გზებით იდეალური შედეგის მიღება ძნელია, წყლის ფიტნესის მეშვეობით კი ადვილი, თანაც სასიამოვნო.
სასარგებლოა წყალქვეშ სირბილის იმიტაცია ისე, რომ ფეხები ფსკერს არ შეახოთ. ამისთვის სპეციალური ტივტივას გამოყენება მოგიწევთ.
წყალში სიარული ხმელეთზე სიარული არ გეგონოთ – წყალში ნელი ნაბიჯით მოძრაობა ხმელეთზე სირბილს უდრის. სასურველია, წყალი წელამდე ან მკერდამდე გწვდებოდეთ.
წყალქვეშა ფიტნესისთვის სპეციალური ხელსაწყოებიც კი არსებობს.
ფიტნესს ენათესავება აკვააერობიკა (წყლის აერობიკა). ადამიანი მეჩხერ ან ღრმა წყალში 20 წუთის განმავლობაში ასრულებს რიტმულ სავარჯიშოებს, რომლებშიც მთელი სხეულია ჩართული.
* რეაბილიტაციისთვის. წყლის პროცედურებს ზოგჯერ თერაპიული მიზნითაც იყენებენ, მაგალითად, ორგანიზმის ფუნქციების აღსადგენად ძვალსახსროვანი ან ნერვული სისტემის დაზიანების შემდეგ. წყალი სტრესის მომხსნელი ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალებაცაა. ცურვა ბევრს ეხმარება, დაივიწყოს ყოველდღიური პრობლემები, მოეშვას და სიამოვნება მიიღოს.
• რელაქსაციისთვის – როგორც დაჭიმული კუნთების მოსადუნებლად, ისე ნეგატიური განწყობის გასანეიტრალებლადაც.
რა სარგებლობა მოაქვს ცურვას?
* წყალი ავარჯიშებს ყველა კუნთს, მატებს სხეულს სიმკვრივეს, მოქნილობას და ძალას.
* საუკეთესო საშუალებაა ჭარბიო წონის დასაკლებად და ჯანსაღი წონის შესანარჩუნებლად. წყალზე უბრალოდ ტივტივის დროსაც კი საათში 300-მდე კილოკალორიას ვხარჯავთ. ცურვისას ეს მაჩვენებელი ორმაგდება, ხშირად ოთხმაგდება კიდეც. რაც უფრო დიდი კუნთოვანი მასა აქვს ადამიანს, ენერგიაც მეტი ეხარჯება. ერთი კილომეტრის გაცურვისას ყოველ კილოგრამზე საშუალოდ 4 კილოკალორიას ვწვავთ.
* ფიზიკური დატვირთვის საუკეთესო სახეობაა მათთვის, ვისაც ხერხემლის პათოლოგია აქვს – სახსრები და ხერხემალი ხომ ამ დროს პრაქტიკულად არ იტვირთება. ძალიან კარგია სკოლიოზის, ბრტყელტერფიანობის, თავად ხერხემლის პათოლოგიების პროფილაქტიკისთვისაც.
* ავითარებს სასუნთქ აპარატს, ხელს უწყობს ფილტვების სასიცოცხლო ტევადობის ზრდას. დადგენილია, რომ გამოცდილ მოცურავეებს ფილტვების სასიცოცხლო ტევადობა გაცილებით მეტი აქვთ, ვიდრე სპორტის სხვა სახეობათა მიმდევრებს.
* ამაგრებს და აჯანსაღებს გულის კუნთს, არეგულირებს არტერიულ წნევას, აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას, აადვილებს ვენური სისხლის გულამდე მიტანას.
* დაბოლოს, საუკეთესო საშუალებაა სტრესის მოსახსნელად. რა თქმა უნდა, ეს მხოლოდ ღრმა სუნთქვის შედეგი არ არის, თუმცა არც მისი გავლენაა უმნიშვნელო. იქნებ წყალი იმიტომ გვამშვიდებს, რომ არსებობის პირველი თვეები ამ სტიქიაში გავატარეთ, ან იმიტომ, რომ ჩვენი ორგანიზმის 60%-ზე მეტი წყალია?
ვსწავლობთ ცურვას
თუ გსურთ, თქვენი პატარა ბავშვობიდანვე სპორტული იყოს, ცურვაზე უკეთეს სახეობას ვერ შეურჩევთ. თქვენი შვილი, გარდა იმისა, რომ გაკაჟდება და ძალიან მნიშვნელოვან უნარს აითვისებს, ცურვის გაკვეთილებზე ახალ მეგობრებსაც შეიძენს.
ბავშვები ცურვას ადვილად სწავლობენ, ამიტომ ოთხი წლისა უკვე შეიძლება აუზზე ვატაროთ. შვედეთში, დანიაში, ნორვეგიასა და ფინეთში, ვიდრე ბავშვი მეხუთე კლასს დაამთავრებს, ცურვაც უნდა იცოდეს და წყალთან დაკავშირებული გაუთვალისწინებელი შემთხვევების დროს ქცევის წესებიც.
თავდაპირველად საჭიროა წყალში მოძრაობის ძირითადი უნარების გამომუშავება, წყლის შიშის დაძლევა, თავდაჯერებისა და უსაფრთხოების შეგრძნების განმტკიცება (სპეციალური სამკლაურებისა და ტივტივას დახმარებით). ამის შემდეგ ბავშვი სწავლობს წყალში ჩასვლას, ჩახტომას, წყალზე ტივტივს, ტრიალს. თავდაპირველად მას მხოლოდ 5-მეტრიანი დისტანციის დაუხმარებლად გაცურვა-გამოცურვა ევალება. შემდეგ მანძილი 10 მეტრამდე იზრდება. მოგვიანებით დავალებებს ემატება ფსკერიდან ნივთების ამოღება. დროთა განმავლობაში მოცურავეს უვითარდება წყალში საკუთარი სხეულის შეგრძნებისა და წონასწორობის დაცვის უნარი. სწორი სუნთქვის სასწავლად მას სპეციალური სუნთქვითი ვარჯიშების შესრულება მოუწევს. დროთა განმავლობაში ტექნიკაც დაეხვეწება და ცურვის სხვადასხვა სტილსაც აითვისებს.
სხვათა შორის, ცურვის სწავლა არასოდეს არის გვიანი. ნებისმიერ ასაკში შეიძლება ნულიდან დაწყებაც და უკვე არსებული უნარების გაუმჯობესებაც. დამღლელი სამუშაო დღის ბოლოს ცურვა განტვირთვის საუკეთესო საშუალებაა.
რა უნდა ვიცოდეთ
ცურვა სპორტის ერთადერთი სახეობაა, რომელსაც უკუჩვენება თითქმის არ გააჩნია. თუ რომელიმე ქრონიკულ დაავადებას უჩივით ან რამდენიმე წელია, პასიურ ცხოვრების წესს მისდევთ, ცურვის სტილისა და დატვირთვის ინტენსივობის შესარჩევად უმჯობესია სპეციალისტს მიმართოთ.
თუმცა რამდენიმე გამონაკლისი აქაც არის:
* ბრონქული ასთმით დაავადებულებს ცურვას არ ურჩევენ, რადგან ჰიდროსტატიკური წნევა სუნთქვას აძნელებს. მეორე მხრივ, გამთბარი და ნოტიო ჰაერი, პლუს სწორი სუნთქვა, დაავადების კონტროლის საკმაოდ კარგი საშუალებაა. ქლორმა კი ასთმის დროს მართლაც შეიძლება გაგვირთულოს ცხოვრება. ასეთი ადამიანებისთვის მიზანშეწონილია აუზები, სადაც წყალს ულტრაიისფერი სხივებით უტარებენ დეზინფექციას.
ძლიერი სისხლძარღვოვანი უკმარისობისას, როცა პაციენტს აწუხებს თავბრუხვევა, გულისრევა, უჭირს წონასწორობის დაცვა, ცხადია, სრული დატვირთვით ცურვა არ არის მიზანშეწონილი. ამ დროს ვარჯიში ნაკლებად ღრმა წყალში უნდა დაიწყოთ და დატვირთვის ინტენსივობა თანდათანობით ზარდოთ.
წყალში ძალიან ნელა უნდა ჩახვიდეთ – სიცივე სისხლძარღვებს ავიწროებს და გული იძულებული ხდება, მეტი დატვირთვით იმუშაოს. სწრაფმა ჩაყვინთვამ შესაძლოა მიოკარდიუმის ჟანგბადოვანი შიმშილიც კი გამოიწვიოს.
თუ ჯანმრთელობას არ უჩივით, ბანაობა შეგიძლიათ დაიწყოთ, როცა ჰაერის ტემპერატურა – 21-23°c-ს, ხოლო წყლისა 16°c-ს მაინც მიაღწევს, შედარებით სუსტებს კი ვურჩევთ, 25-26°c-ს დაელოდონ.
არ დაგავიწყდეთ საერთო წესი: ვარჯიშამდე მოთელვაა საჭირო. მოსათელად გამოდგება მარტივი სავარჯიშოებიც, კონტრასტული შხაპიც, სხეულის დაზელაც.
ფრთხილად, სახიფათოა!
გახსოვდეთ, ალკოჰოლი და ცურვა ურთიერთშეუთავსებელი ცნებებია. არასოდეს ჩახვიდეთ წყალში ნასვამი. სპირტიანი სასმელი აქვეითებს წონასწორობასა და კოორდინაციის უნარს. ნასვამს საკუთარი ძალების ადეკვატურად შეფასებაც გაგიჭირდებათ. გარდა ამისა, შესაძლოა, ალკოჰოლისგან გაფართოებულმა სისხლძარღვებმა ცივ წყალთან კონტაქტით გამოწვეულ სპაზმს ვერ გაუძლოს და საქმე ინსულტით ან ინფარქტით დასრულდეს.
წინა ნომრის მთელი მთავარი თემა დავუთმეთ მზის ულტრაიისფერი გამოსხივების მავნეობას და მისგან თავის დაცვის წესებს, მაგრამ მაინც შეგახსენებთ: ერიდეთ შუადღის მცხუნვარე მზეს. ჯობს, წყალს დილა-საღამოს მიაკითხოთ, 11-დან 4 საათამდე გარუჯვას ერიდოთ, დღის ამ მონაკვეთში შინიდან გასვლისას კი მზისგან დამცავი კრემი წაისვათ.
ნუ შეშინდებით
ბევრი მხოლოდ იმიტომ იკავებს თავს აუზზე სიარულისგან, რომ ეშინია, რამე არ გადაედოს.
მთელი სამედიცინო ლიტერატურაც რომ გადაიკითხოთ, მცირედ ეჭვსაც კი ვერსად იპოვით იმის თაობაზე, რომ აუზში სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებები ვრცელდება. ერთგვარი რისკფაქტორია საერთო პირსახოცის გამოყენება, მაგრამ არა თვითონ წყალი.
სხვა საქმეა ნაწლავური ინფექციები, რომელთა თავიდან აცილებას დასავლეთის ქვეყნების სანიტარიული სამსახურებიც კი ვერ ახერხებენ. დიზენტერია, მუცლის ტიფი, სალმონელოზი, ქოლერა წყლის მეშვეობით ვრცელდება. თუ ღია აუზს ანიჭებთ უპირატესობას, ნუ იცურავებთ ძლიერი წვიმების შემდეგ ამღვრეულ წყალში, ნუ ჩაყლაპავთ “საბანაო” წყალს (ეცადეთ, პირში საერთოდ არ ჩაგივიდეთ). სხვების ჯანმრთელობასაც გაუფრთხილდით: ნუ ჩახვალთ წყალში, თუ ფაღარათი გაქვთ; ზედმიწევნით დაიცავით პირადი ჰიგიენა; აუზში ჩასვლამდე ყოველთვის მიიღეთ შხაპი.
ყველაზე უსაფრთხოა აუზი, რომელშიც წყალი ულტრაიისფერი სხივებით იწმინდება.
ჯომარდობა
თუ რამე უფრო ექსტრემალურს ეძებთ, დაუფიქრებლად გირჩევთ ჯომარდობას. ჯომარდობა, იგივე რაფტინგი, ამაღელვებელი გამოცდილებისა და დაუვიწყარი შთაბეჭდილებების წყაროა აქტიური დასვენების მოყვარულთათვის.
გარდა დადებითი ემოციებისა, მდინარესთან ბრძოლა ადამიანს აჯანსაღებს და აკაჟებს. აქტიურდება და ვარჯიშდება ხელებისა და ზურგის კუნთები, ნავის მართვისა და ბალანსირების დროს იწვება უამრავი კალორია...
ცხადია, მდინარეზე ერთხელ დაშვება შედეგს ვერ გამოიღებს, მაგრამ ის, ვინც სისტემატურად მისდევს ჯომარდობას, მალე გრძნობს საკუთარ ცხოვრებაში მომხდარ ცვლილებებს.
თემის ავტორები:
გვანცა გოგოლაძე
თამარ არქანია
